جغرافیای شهر قم

استان قم با وسعتى در حدود11238 كیلومتر مربع در بخش مركزى ایران واقع شده است. این استان از طرف شمال به استان تهران، از شرق به استان سمنان، و از جنوب به استان اصفهان و از طرف جنوب غربى تا شمال غربى به استان مركزى محدود مى گردد.

این استان كمتر از یك درصد كل مساحت كشور، بیست و هشتمین و در واقع كوچكترین استان كشور محسوب مى شود. ارتفاع مركز شهرستان از سطح دریا928 متر و ارتفاع بلندترین نقطه استان در مناطق كوهستانى،(كوه ولیجا) با 3330 متر ارتفاع و پست ترین نقطه آن در حاشیه دریاچه نمك قم حدود 700 متر است.

جمعیت فعال استان قریب به یك میلیون نفر تخمین زده مى شود. استان قم از نظر تقسیمات كشورى در سال 1379 داراى یك شهرستان، 4 بخش، 5 شهر و 9 دهستان و 936 آبادى بوده كه از این تعداد 356 آبادى داراى سكنه و 580 آبادى بدون سكنه بوده است.

تاریخ شهر قم

طبق بعضى از شواهد و مدارك تاریخى، شهر قم پیش از ظهور اسلام وجود داشته و از شهرهاى آباد ایران بوده است و بناى آن را به تهمورث یكى از پادشاهان پیشدادى نسبت داده اند، در مقابل، بسیارى از مورخان آن را یك شهرتازه ساز و از آثار قرن اول هجرى مى دانند.

قدیمى ترین منبعى كه قم را از شهرهاى مستحدثه اسلامى معرفى كرده سفرنامه منسوب به ابى دلف است.

این منطقه را در« دوران باستان » براوستان مى گفتند و حوزه روستایى آن كمیدان و مركز روستا را به نام (كم) مى خواندند. در قرن اول اسلامى نیز این شهر به نام (كم) معروف بوده و از توابع اصفهان به شمار مى آمد. شهر قم در سال 23 هجرى قمرى به دست لشگر اسلام فتح شد و اسلام در آن جا به گونه اى نفوذ پیدا كرد كه به سرعت مردم به مذهب تشیع علوى متمایل گردیدند.

از سال 94 هجرى اشعرى ها به قم آمدند و در آبادانى آن تلاش فراوان كردند و از سال 142 هجرى از دادن خراج به خلفاى دوران امتناع كردند و از آن تاریخ، قم به صورت یك سرزمین نیمه خودمختار در حكومت اسلام در آمد، در سال 189 هجرى قم از اصفهان جدا گردید و به صورت شهر مستقلى جدا گردید و به صورت شهر مستقلى درآمد و جایگاه پرورش دانشمندان و فقیهان شیعى شد.

بعد از دفن حضرت معصومه (سلام الله علیها) قم رونقى بسزا یافت و پناهگاه مطمئنى براى دوستان اهل بیت (ع) و شیعیان گردید. از آن زمان به بعد مردم به تدریج منازل خود را به مدفن حضرت معصومه (سلام الله علیها) نزدیك كردند تا از زیارت قبر ایشان بهده مند گردند. همچنین علماء و دانشمندان زیارى در جوار كریمه اهل بیت (س) پرورش یافتند و به نشر و گسترش اسلام پرداختند.

در طول قرون و اعصار، شهر مقدس و مذهبى قم، صدمات جبران ناپذیرى از طرف ستمگران بر جان خریده و در حملات متعددى این شهدر ویران گشت و مردم آن قتل عام گردیدند. این ظلم و ستم در قرن اخیر هم به دست رضاخان و فرزندش ادامه پیدا كرد، تا این كه با شروع نهضت اسلامى به رهبرى امام خمینى (ره) روح دیگرى در كالبد شهر قم دمیدن گرفت و این شهر بهیكى از مراكز مهم پایه گذارى انقلاب اسالمى مبدل گشت. قیام مردم قم در 19 دى سال 1357 سند افتخارى براى این شهر در تاریخ مى باشد. پس از پیروزى انقلاب نیز با شروع جنگ تحمیلى، این شهر با تقدیم حدود 5200 شهید و 7600 جانباز نقش خود را در دفاع مقدس ایفا نمود و هم اكنون در این برهه از زمان با رهبرى حضرت آیت الله خامنه اى (دام ظله) همچنان محكم و استوار در مقابل تهاجم فرهنگى دشمنان داخلى و خارجى ساكت نخواهد نشست و با امید به لطف الهى تلاش خواهد كرد تا زمینه ساز ظهور یگانه منجى عالم بشریت حضرت ولى عصر (عج) گردد. ان شاء الله.

برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی آستانه مقدسه حضرت معصومه(س)